Қазақтың ақын жазушылары
Тақырыбы: Қазақтың ақын жазушылары
Мақсаты: 1. Ахмет Байтұрсыновтың шығармашылығы, кітаптары, ғылыми еңбектері туралы мағлұмат беру. Ақын өмірін оқушыларға үлгі ете отырып, өз елін сүюге, оның көркеюіне үлес қосуға тәрбиелеу
Оқушылардың танымдық деңгейін дамыту
Сабақтың әдісі: сұрақ жауап, пікірталас, ой қозғау.
Көрнекілігі: Ахмет Байтұрсынұлының портреті, ақынның қанатты сөздері, видеоролик, презентация.
Сабақтың барысы
1. Ұйымдастыру кезеңі
Сәлемдесу. Сыныпты түгендеу. Оқушылардың назарын сабаққа аударту.
- Сәлеметсіңдер ме балалар! Балалар, бүгінгі тәрбие сағатымыз Ахмет Байтұрсынұлының шығармашылық өмір жолына арналады..
- Ахмет Байтұрсынұлының 5 арыстың құрамына кіретінін білеміз ия, балалар?! Ендеше 5 арысқа кіретін ұлт зилыларын атап шығайықшы:
Ахмет Байтұрсынұлы
Шәкәрим Құдайбердіұлы
Міржақып Дулатов
Жүсіпбек Аймауытов
Мағжан Жұмабаев
Дәуірдің жарық жұлдызы, ұлттың ұлы ұстазы саналатын Ахмет Байтұрсынұлының туғанына 150 жыл толып отыр. Ендігі кезекте Ахмет Байтұрсынұлының өмірбаянымен танысып өтсек.
Слайдқа назар аударып, онда көрсетілген тірек сөздерге сүйене отырып әңгімелеу үшін 3 топқа түрлі тақырып берілген:
1. Өмірбаяны
2. Қызмет жолы
3. Шығармашылығы
1 тақырып бойынша 1 топқа берілген тірек сөздер:
- 1872 жылы 5 қыркүйек;
- Қостанай облысы, Жангельді ауданы Сарытүбек ауылы;
- Торғайдағы екі сыныптық орыс-қазақ мектебі;
- Орынбордағы төрт жылдық мұғалімдер мектебі;
- 1937 жылы 8 желтоқсан;
- Қуғын-сүргінге ілігу;
- Ату жазасына кесілу.
2 тақырып бойынша 2 топқа берілетін сөздер:
- 1895-1909 ж.ж., Қарқаралы, орыс-қазақ мектебі, оқытушы.
- 1921–1925 жылы Орынборда, 1926–1928 жылы Ташкенттегі, Халық ағарту институттарында, қазақ тілі мен әдебиеті, мұғалімдік қызметі.
- 1913–1918 жылы, қазақ зелыларымен біргіп, «Қазақ» газеті.
- Алаш партиясының негізін қалаушылардың бірі.
3 тақырып бойынша 3 топ:
- Ахмет Байтұрсынұлы –қазақ әліпбиінің алғашқы авторы.
- "Қырық мысал" , аударма жинағы, 1909 г. Санкт-Петербурге
- 1911 жылы, "Маса" өлеңдер жинағы
- «Оқу құралы», «Тіл – құрал», «Әдебиет танытқыш» - Әлі күнге дейін қолданыста, маңызын жоғалтпаған
- оқу құралдары.
3. Сабақтың ортасы
Миға шабуыл
Неліктен Ахмет Байтұрсынұлының екінші кітабы «Маса» деп аталған?
- Себебі ұйықтап жатқан қазақ халқын маса секілді ызыңдап ояту, білімге, оқуға шақыру.
Ахмет Байтұрсынұлының «Қырық мысал» аударма жинағы.
- орыс халқының ақыны Крылов Иван Андреевичтің мысалдары негізінде аударған
- Үлгі аларлық ғибратқа толы мысалдар
- Татулыққа
- Бирликке
- Ынтымаққа шақыру.
«Аққу, шортан һәм шаян» мысалының желісі:
Жүк алды шаян, шортан, аққу бір күн
Жегілип, тартты үшеуі дүркін-дүркін,
Тартады: ақку көкке, шен кейін,
Жұлқиды суға қарай шортан шіркін.
Жігіттер мұнан ғибрат алмай болмас.
Əуелі бірлік керек болса жолдас,
Біріңнің айтқаныңа бірің көнбей,
Істеген ынтымақсыз ісің оңбас!
Бұл мысал арқылы елді бірлікке, ынтымаққа, татулыққа шақырып отыр. Бір-бірін тыңдамай, әркім өзімдікі дұрыс деген істе береке болмайды дейді.
Осы мысал төңірегінде қандай мақал-мәтелдер еске түседі?
- Бірлік болмай, тірлік болмас.
- Жұмыла көтерген жүк жеңіл.
- Алтау ала болса, ауыздағы кетеді
- Төртеу түгел болса, төбедегі келеді.
Ахмет Байтұрсынұлы «Оқуға шақыру» өлеңі:
Балалар! Оқуға бар! Жатпа қарап! Жуынып, киініңдер шапшаңырақ! Шақырды тауық мана әлдеқашан, Қарап тұр терезеден күн жылтырап. да, ұшқан Адам құс та, жүрген аң да, Жұмыссыз тек тұрған жоқ ешбір жан да: Кішкене қоңыз да жүр жүгін сүйреп, Барады аралар да ұшып балға.
- Оқып шығып, мән-мағынасына тоқталу, жеткізілмек болған ойды анықтау.
4. Сабақтың соңы
Сабақтан алған білімдерімізді қорытындылай келе берілген сызбаны толтыру.
Қорытынды
- Осымен балалар, тәрбие сағатымыз өз мәресіне жетті. Сабағымызды Ахмет Байтұрсынұлының «Білім – бір құрал. Білімі көп адам құралы сай ұста сықылды, не істесе де келістіріп істейді.» деген нақыл сөзімен аяқтасақ. Білім алудан, үйренуден, ізденуден еш уақытта жалықпаңдар. Білімді ұрпақ, бәсекеге қабілетті ұрпақ – ұлт келешегі.